Του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα (*)
Όπως είναι γνωστό η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941 από τα Ελληνο – Γιουγκοσλαβικά και Ελληνο Βουλγαρικά σύνορα. Η αρχική γερμανική επίθεση κατά της “γραμμής Μεταξά” πραγματοποιήθηκε από μία μονάδα Γερμανικού πεζικού ενισχυμένη από δύο ορεινές μεραρχίες του 18ου Ορεινού Σώματος (XVIII Mountain Corps), αντιμετώπισαν όμως ισχυρή αντίσταση και σημείωσαν μικρή επιτυχία. Μία γερμανική αναφορά στο τέλος της πρώτης μέρας των επιχειρήσεων περιγράφει πως η γερμανική 5η Ορεινή Μεραρχία «απωθήθηκε στο πέρασμα Ρούπελ παρά την ισχυρότατη αεροπορική υποστήριξη, έχοντας σημαντικές απώλειες».
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Ομορφοπλαγιάς του όρους Κερκίνη (Μπέλες), πάνω από τo χωριό Άνω Πορρόϊα Σερρών. Το Π.8 ήταν ένα μεμονωμένο εξωτερικό αμυντικό έργο, που μαζί με το Π.9 αποτελούσαν τα σημαντικότερα σημεία στήριξης των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπολης. Τα πολυβολεία αυτά δεν είχαν σχέση με τα οχυρά.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Στο πλαίσιο αυτό οι άνδρες του Π.8 και Π.9 ανέλαβαν να καθυστερήσουν την προέλαση των γερμανών καταδρομέων, ώστε να δοθεί χρόνος να εκκενώσουν οι Έλληνες την Ομορφοπλαγιά. Το Π.9 καταλήφθηκε μέσα σε λίγη ώρα από τους Γερμανούς, αλλά το Π.8 με τον λοχία Δημήτριο Ίτσιο και δύο στρατιώτες του αντιστάθηκε για πάνω από τέσσερις ώρες. Στο διάστημα αυτό οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να προωθηθούν προς τα Άνω Πορρόια, για να ανακόψουν την υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων προς τα Κρούσσια.
Ο Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο χειριστής του πολυβόλου και ξόδεψε και τις 33.000 σφαίρες που υπήρχαν στο πολυβολείο, προτού παραδοθεί στους Γερμανούς. Σύμφωνα με έρευνα, οι άνδρες του Π.8 ευθύνονται για τον θάνατο 232 γερμανών στρατιωτών, δηλαδή όσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλιο 1941!
Στη διάρκεια της μάχης της Ομορφοπλαγιάς σκοτώθηκε και ο αντισυνταγματάρχης Ebeling, διοικητής του 138ου Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών, ο πιο υψηλόβαθμος γερμανός αξιωματικός που έχασε τη ζωή του στη διάρκεια της Μάχης των Οχυρών. Η αντίσταση του Π.8 εξόργισε τον στρατηγό Shorner, καθώς εκτός από τις μεγάλες απώλειες που προκάλεσε στους άνδρες του, ανέτρεψε τον σχεδιασμό του για την πρώτη ημέρα του πολέμου.
Όταν ο στρατηγός Shorner πληροφορήθηκε το γεγονός ότι ο διοικητής του πολυβολείου ήταν ένας απλός έφεδρος λοχίας, θίχτηκε ο εγωισμός του και αφού συναντήθηκε με τον αιχμάλωτο Ιτσιο τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο Διοικητής σου στο πυροβολείο?
- Εγώ είμαι, απάντησε ο Ιτσιος
- Δεν υπάρχει αξιωματικός?
- Οχι!
- Ξέρεις ότι για χάρη σου έχασα έναν αντισυνταγματάρχη και 232 στρατιώτες?
- Λυπάμαι στρατηγέ αλλά υπερασπίζομαι την πατρίδα μου.
Μετά από αυτό ο Shorner έδωσε εντολή παρουσίασης όπλων σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών προς τιμήν του Ίτσιου, και ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ έδωσε διαταγή να εκτελεσθεί ο Ίτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης, αλλά να μην πειραχτούν οι δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του, τους οποίους απελευθέρωσε στα Ανω Πορρόϊα!!!.
Επρόκειτο για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα. Οι φωτογραφίες της Βέρμαχτ επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των στρατιωτών του λοχία Ίτσιου που ήταν αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του, ότι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι με περίστροφο, ενώ είχε ήδη παραδοθεί. Ο σημερινός επισκέπτης του Π.8 μπορεί να εντοπίσει ακόμη και τον βράχο όπου ο λοχίας έπεσε και ξεψύχησε όταν πυροβολήθηκε.
Βιβλιογραφία: Από το αφιέρωμα της εφημερίδας Μακεδονίας: «Το Ρούπελ και η Μάχη των Οχυρών»
(*) Ο Χαράλαμπος Γκούβας είναι Ορθοπεδικός χειρουργός και Δ/ντής του ιδρύματος Μουσείο Τεχνών Επιστημών Πρέβεζας. Είχε την τιμή να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία στο 605 Τάγμα Πεζικού, στα Ανω Πορρόϊα Σερρών, στα οχυρά Ρούπελ το 1982.
Του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα (*)
Όπως είναι γνωστό η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941 από τα Ελληνο – Γιουγκοσλαβικά και Ελληνο Βουλγαρικά σύνορα. Η αρχική γερμανική επίθεση κατά της “γραμμής Μεταξά” πραγματοποιήθηκε από μία μονάδα Γερμανικού πεζικού ενισχυμένη από δύο ορεινές μεραρχίες του 18ου Ορεινού Σώματος (XVIII Mountain Corps), αντιμετώπισαν όμως ισχυρή αντίσταση και σημείωσαν μικρή επιτυχία. Μία γερμανική αναφορά στο τέλος της πρώτης μέρας των επιχειρήσεων περιγράφει πως η γερμανική 5η Ορεινή Μεραρχία «απωθήθηκε στο πέρασμα Ρούπελ παρά την ισχυρότατη αεροπορική υποστήριξη, έχοντας σημαντικές απώλειες».
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Ομορφοπλαγιάς του όρους Κερκίνη (Μπέλες), πάνω από τo χωριό Άνω Πορρόϊα Σερρών. Το Π.8 ήταν ένα μεμονωμένο εξωτερικό αμυντικό έργο, που μαζί με το Π.9 αποτελούσαν τα σημαντικότερα σημεία στήριξης των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπολης. Τα πολυβολεία αυτά δεν είχαν σχέση με τα οχυρά.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Στο πλαίσιο αυτό οι άνδρες του Π.8 και Π.9 ανέλαβαν να καθυστερήσουν την προέλαση των γερμανών καταδρομέων, ώστε να δοθεί χρόνος να εκκενώσουν οι Έλληνες την Ομορφοπλαγιά. Το Π.9 καταλήφθηκε μέσα σε λίγη ώρα από τους Γερμανούς, αλλά το Π.8 με τον λοχία Δημήτριο Ίτσιο και δύο στρατιώτες του αντιστάθηκε για πάνω από τέσσερις ώρες. Στο διάστημα αυτό οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να προωθηθούν προς τα Άνω Πορρόια, για να ανακόψουν την υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων προς τα Κρούσσια.
Ο Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο χειριστής του πολυβόλου και ξόδεψε και τις 33.000 σφαίρες που υπήρχαν στο πολυβολείο, προτού παραδοθεί στους Γερμανούς. Σύμφωνα με έρευνα, οι άνδρες του Π.8 ευθύνονται για τον θάνατο 232 γερμανών στρατιωτών, δηλαδή όσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλιο 1941!
Στη διάρκεια της μάχης της Ομορφοπλαγιάς σκοτώθηκε και ο αντισυνταγματάρχης Ebeling, διοικητής του 138ου Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών, ο πιο υψηλόβαθμος γερμανός αξιωματικός που έχασε τη ζωή του στη διάρκεια της Μάχης των Οχυρών. Η αντίσταση του Π.8 εξόργισε τον στρατηγό Shorner, καθώς εκτός από τις μεγάλες απώλειες που προκάλεσε στους άνδρες του, ανέτρεψε τον σχεδιασμό του για την πρώτη ημέρα του πολέμου.
Όταν ο στρατηγός Shorner πληροφορήθηκε το γεγονός ότι ο διοικητής του πολυβολείου ήταν ένας απλός έφεδρος λοχίας, θίχτηκε ο εγωισμός του και αφού συναντήθηκε με τον αιχμάλωτο Ιτσιο τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο Διοικητής σου στο πυροβολείο?
- Εγώ είμαι, απάντησε ο Ιτσιος
- Δεν υπάρχει αξιωματικός?
- Οχι!
- Ξέρεις ότι για χάρη σου έχασα έναν αντισυνταγματάρχη και 232 στρατιώτες?
- Λυπάμαι στρατηγέ αλλά υπερασπίζομαι την πατρίδα μου.
Μετά από αυτό ο Shorner έδωσε εντολή παρουσίασης όπλων σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών προς τιμήν του Ίτσιου, και ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ έδωσε διαταγή να εκτελεσθεί ο Ίτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης, αλλά να μην πειραχτούν οι δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του, τους οποίους απελευθέρωσε στα Ανω Πορρόϊα!!!.
Επρόκειτο για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα. Οι φωτογραφίες της Βέρμαχτ επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των στρατιωτών του λοχία Ίτσιου που ήταν αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του, ότι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι με περίστροφο, ενώ είχε ήδη παραδοθεί. Ο σημερινός επισκέπτης του Π.8 μπορεί να εντοπίσει ακόμη και τον βράχο όπου ο λοχίας έπεσε και ξεψύχησε όταν πυροβολήθηκε.
Βιβλιογραφία: Από το αφιέρωμα της εφημερίδας Μακεδονίας: «Το Ρούπελ και η Μάχη των Οχυρών»
(*) Ο Χαράλαμπος Γκούβας είναι Ορθοπεδικός χειρουργός και Δ/ντής του ιδρύματος Μουσείο Τεχνών Επιστημών Πρέβεζας. Είχε την τιμή να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία στο 605 Τάγμα Πεζικού, στα Ανω Πορρόϊα Σερρών, στα οχυρά Ρούπελ το 1982.
Του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα (*)
Όπως είναι γνωστό η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941 από τα Ελληνο – Γιουγκοσλαβικά και Ελληνο Βουλγαρικά σύνορα. Η αρχική γερμανική επίθεση κατά της “γραμμής Μεταξά” πραγματοποιήθηκε από μία μονάδα Γερμανικού πεζικού ενισχυμένη από δύο ορεινές μεραρχίες του 18ου Ορεινού Σώματος (XVIII Mountain Corps), αντιμετώπισαν όμως ισχυρή αντίσταση και σημείωσαν μικρή επιτυχία. Μία γερμανική αναφορά στο τέλος της πρώτης μέρας των επιχειρήσεων περιγράφει πως η γερμανική 5η Ορεινή Μεραρχία «απωθήθηκε στο πέρασμα Ρούπελ παρά την ισχυρότατη αεροπορική υποστήριξη, έχοντας σημαντικές απώλειες».
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Ομορφοπλαγιάς του όρους Κερκίνη (Μπέλες), πάνω από τo χωριό Άνω Πορρόϊα Σερρών. Το Π.8 ήταν ένα μεμονωμένο εξωτερικό αμυντικό έργο, που μαζί με το Π.9 αποτελούσαν τα σημαντικότερα σημεία στήριξης των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπολης. Τα πολυβολεία αυτά δεν είχαν σχέση με τα οχυρά.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Στο πλαίσιο αυτό οι άνδρες του Π.8 και Π.9 ανέλαβαν να καθυστερήσουν την προέλαση των γερμανών καταδρομέων, ώστε να δοθεί χρόνος να εκκενώσουν οι Έλληνες την Ομορφοπλαγιά. Το Π.9 καταλήφθηκε μέσα σε λίγη ώρα από τους Γερμανούς, αλλά το Π.8 με τον λοχία Δημήτριο Ίτσιο και δύο στρατιώτες του αντιστάθηκε για πάνω από τέσσερις ώρες. Στο διάστημα αυτό οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να προωθηθούν προς τα Άνω Πορρόια, για να ανακόψουν την υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων προς τα Κρούσσια.
Ο Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο χειριστής του πολυβόλου και ξόδεψε και τις 33.000 σφαίρες που υπήρχαν στο πολυβολείο, προτού παραδοθεί στους Γερμανούς. Σύμφωνα με έρευνα, οι άνδρες του Π.8 ευθύνονται για τον θάνατο 232 γερμανών στρατιωτών, δηλαδή όσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλιο 1941!
Στη διάρκεια της μάχης της Ομορφοπλαγιάς σκοτώθηκε και ο αντισυνταγματάρχης Ebeling, διοικητής του 138ου Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών, ο πιο υψηλόβαθμος γερμανός αξιωματικός που έχασε τη ζωή του στη διάρκεια της Μάχης των Οχυρών. Η αντίσταση του Π.8 εξόργισε τον στρατηγό Shorner, καθώς εκτός από τις μεγάλες απώλειες που προκάλεσε στους άνδρες του, ανέτρεψε τον σχεδιασμό του για την πρώτη ημέρα του πολέμου.
Όταν ο στρατηγός Shorner πληροφορήθηκε το γεγονός ότι ο διοικητής του πολυβολείου ήταν ένας απλός έφεδρος λοχίας, θίχτηκε ο εγωισμός του και αφού συναντήθηκε με τον αιχμάλωτο Ιτσιο τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο Διοικητής σου στο πυροβολείο?
- Εγώ είμαι, απάντησε ο Ιτσιος
- Δεν υπάρχει αξιωματικός?
- Οχι!
- Ξέρεις ότι για χάρη σου έχασα έναν αντισυνταγματάρχη και 232 στρατιώτες?
- Λυπάμαι στρατηγέ αλλά υπερασπίζομαι την πατρίδα μου.
Μετά από αυτό ο Shorner έδωσε εντολή παρουσίασης όπλων σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών προς τιμήν του Ίτσιου, και ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ έδωσε διαταγή να εκτελεσθεί ο Ίτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης, αλλά να μην πειραχτούν οι δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του, τους οποίους απελευθέρωσε στα Ανω Πορρόϊα!!!.
Επρόκειτο για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα. Οι φωτογραφίες της Βέρμαχτ επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των στρατιωτών του λοχία Ίτσιου που ήταν αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του, ότι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι με περίστροφο, ενώ είχε ήδη παραδοθεί. Ο σημερινός επισκέπτης του Π.8 μπορεί να εντοπίσει ακόμη και τον βράχο όπου ο λοχίας έπεσε και ξεψύχησε όταν πυροβολήθηκε.
Βιβλιογραφία: Από το αφιέρωμα της εφημερίδας Μακεδονίας: «Το Ρούπελ και η Μάχη των Οχυρών»
(*) Ο Χαράλαμπος Γκούβας είναι Ορθοπεδικός χειρουργός και Δ/ντής του ιδρύματος Μουσείο Τεχνών Επιστημών Πρέβεζας. Είχε την τιμή να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία στο 605 Τάγμα Πεζικού, στα Ανω Πορρόϊα Σερρών, στα οχυρά Ρούπελ το 1982.
Του Δρ. Χαράλαμπου Γκούβα (*)
Όπως είναι γνωστό η Ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941 από τα Ελληνο – Γιουγκοσλαβικά και Ελληνο Βουλγαρικά σύνορα. Η αρχική γερμανική επίθεση κατά της “γραμμής Μεταξά” πραγματοποιήθηκε από μία μονάδα Γερμανικού πεζικού ενισχυμένη από δύο ορεινές μεραρχίες του 18ου Ορεινού Σώματος (XVIII Mountain Corps), αντιμετώπισαν όμως ισχυρή αντίσταση και σημείωσαν μικρή επιτυχία. Μία γερμανική αναφορά στο τέλος της πρώτης μέρας των επιχειρήσεων περιγράφει πως η γερμανική 5η Ορεινή Μεραρχία «απωθήθηκε στο πέρασμα Ρούπελ παρά την ισχυρότατη αεροπορική υποστήριξη, έχοντας σημαντικές απώλειες».
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Από τα 24 οχυρά που αποτελούσαν τη Γραμμή Μεταξά μόνο δύο έπεσαν, και αυτά μόνον αφού καταστράφηκαν ολοσχερώς. Τα περισσότερα οχυρά, συμπεριλαμβανομένων των Ρούπελ, Εχίνος, Καρατάς, Λίσσε και Ιστίμπεη αντιστάθηκαν για τρεις ημέρες.
Ο λοχίας Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο διοικητής του Πολυβολείου 8 (Π.8) στο οροπέδιο της
Ομορφοπλαγιάς του όρους Κερκίνη (Μπέλες), πάνω από τo χωριό Άνω Πορρόϊα Σερρών. Το Π.8 ήταν ένα μεμονωμένο εξωτερικό αμυντικό έργο, που μαζί με το Π.9 αποτελούσαν τα σημαντικότερα σημεία στήριξης των Ελλήνων στην ευρύτερη περιοχή της Ροδόπολης. Τα πολυβολεία αυτά δεν είχαν σχέση με τα οχυρά.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Την πρώτη ημέρα της γερμανικής εισβολής, ένα σύνταγμα γερμανών καταδρομέων της 6ης Ορεινής Μεραρχίας με επικεφαλής τον ίδιο τον διοικητή της μεραρχίας, στρατηγό Ferdinand Shorner, επιτέθηκε στο ελληνικό τάγμα που υπερασπιζόταν την Ομορφοπλαγιά. Για πέντε ώρες οι Έλληνες αντιστάθηκαν λυσσαλέα στη γερμανική υπεροπλία, υποχρεώνοντας τον Shorner να διατάξει τις βαριές πυροβολαρχίες του στο έδαφος της Βουλγαρίας, καθώς και τους πιλότους των στούκας να επικεντρώσουν τη δράση τους πάνω στις θέσεις του συγκεκριμένου τάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν οι γερμανικοί βομβαρδισμοί να μετατρέψουν σε κόλαση την Ομορφοπλαγιά, και να υποχρεώσουν τους επιζώντες έλληνες στρατιώτες να πραγματοποιήσουν τακτική υποχώρηση προς τα Κρούσσια.
Στο πλαίσιο αυτό οι άνδρες του Π.8 και Π.9 ανέλαβαν να καθυστερήσουν την προέλαση των γερμανών καταδρομέων, ώστε να δοθεί χρόνος να εκκενώσουν οι Έλληνες την Ομορφοπλαγιά. Το Π.9 καταλήφθηκε μέσα σε λίγη ώρα από τους Γερμανούς, αλλά το Π.8 με τον λοχία Δημήτριο Ίτσιο και δύο στρατιώτες του αντιστάθηκε για πάνω από τέσσερις ώρες. Στο διάστημα αυτό οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να προωθηθούν προς τα Άνω Πορρόια, για να ανακόψουν την υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων προς τα Κρούσσια.
Ο Δημήτριος Ίτσιος ήταν ο χειριστής του πολυβόλου και ξόδεψε και τις 33.000 σφαίρες που υπήρχαν στο πολυβολείο, προτού παραδοθεί στους Γερμανούς. Σύμφωνα με έρευνα, οι άνδρες του Π.8 ευθύνονται για τον θάνατο 232 γερμανών στρατιωτών, δηλαδή όσους σκότωσε ολόκληρος ο στρατός της Γιουγκοσλαβίας στη διάρκεια της γερμανικής εισβολής τον Απρίλιο 1941!
Στη διάρκεια της μάχης της Ομορφοπλαγιάς σκοτώθηκε και ο αντισυνταγματάρχης Ebeling, διοικητής του 138ου Συντάγματος Ορεινών Καταδρομών, ο πιο υψηλόβαθμος γερμανός αξιωματικός που έχασε τη ζωή του στη διάρκεια της Μάχης των Οχυρών. Η αντίσταση του Π.8 εξόργισε τον στρατηγό Shorner, καθώς εκτός από τις μεγάλες απώλειες που προκάλεσε στους άνδρες του, ανέτρεψε τον σχεδιασμό του για την πρώτη ημέρα του πολέμου.
Όταν ο στρατηγός Shorner πληροφορήθηκε το γεγονός ότι ο διοικητής του πολυβολείου ήταν ένας απλός έφεδρος λοχίας, θίχτηκε ο εγωισμός του και αφού συναντήθηκε με τον αιχμάλωτο Ιτσιο τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο Διοικητής σου στο πυροβολείο?
- Εγώ είμαι, απάντησε ο Ιτσιος
- Δεν υπάρχει αξιωματικός?
- Οχι!
- Ξέρεις ότι για χάρη σου έχασα έναν αντισυνταγματάρχη και 232 στρατιώτες?
- Λυπάμαι στρατηγέ αλλά υπερασπίζομαι την πατρίδα μου.
Μετά από αυτό ο Shorner έδωσε εντολή παρουσίασης όπλων σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών προς τιμήν του Ίτσιου, και ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ έδωσε διαταγή να εκτελεσθεί ο Ίτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης, αλλά να μην πειραχτούν οι δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του, τους οποίους απελευθέρωσε στα Ανω Πορρόϊα!!!.
Επρόκειτο για το πρώτο έγκλημα πολέμου των Γερμανών στην Ελλάδα. Οι φωτογραφίες της Βέρμαχτ επιβεβαιώνουν τις μαρτυρίες των στρατιωτών του λοχία Ίτσιου που ήταν αυτόπτες μάρτυρες της δολοφονίας του, ότι πυροβολήθηκε εξ επαφής στο κεφάλι με περίστροφο, ενώ είχε ήδη παραδοθεί. Ο σημερινός επισκέπτης του Π.8 μπορεί να εντοπίσει ακόμη και τον βράχο όπου ο λοχίας έπεσε και ξεψύχησε όταν πυροβολήθηκε.
Βιβλιογραφία: Από το αφιέρωμα της εφημερίδας Μακεδονίας: «Το Ρούπελ και η Μάχη των Οχυρών»
(*) Ο Χαράλαμπος Γκούβας είναι Ορθοπεδικός χειρουργός και Δ/ντής του ιδρύματος Μουσείο Τεχνών Επιστημών Πρέβεζας. Είχε την τιμή να υπηρετήσει στρατιωτική θητεία στο 605 Τάγμα Πεζικού, στα Ανω Πορρόϊα Σερρών, στα οχυρά Ρούπελ το 1982.
Επίσημη έναρξη του Πολέμου θεωρείται η «επίδοση του τελεσιγράφου», ενώ μετά τις 6 Απριλίου 1941, με την επέμβαση των Γερμανών, συνεχίστηκε ως ελληνοιταλικογερμανικός πόλεμος.Ελληνοϊταλικός πόλεμος του 1940 ήταν η πολεμική σύγκρουση μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, η οποία διήρκεσε από τις 28 Οκτωβρίου 1940 μέχρι τις 23 Απριλίου 1941.
Ο πόλεμος αυτός ήταν το αποτέλεσμα της επεκτατικής πολιτικής του φασιστικού καθεστώτος του Μπενίτο Μουσολίνι που είχε εγκαθιδρύσει στην Ιταλία. Στα μέσα του 1940, ο Μπενίτο Μουσολίνι, έχοντας ως πρότυπο τις κατακτήσεις του Αδόλφου Χίτλερ, θέλησε να αποδείξει στους Γερμανούς συμμάχους του Άξονα ότι μπορεί και ο ίδιος να οδηγήσει την Ιταλία σε ανάλογες στρατιωτικές επιτυχίες. Η Ιταλία είχε ήδη κατακτήσει την Αλβανία από την άνοιξη του 1939, καθώς και πολλές βρετανικές βάσεις στην Αφρική, όπως τη Σομαλιλάνδη, το καλοκαίρι του 1940, αλλά αυτές δεν ήταν επιτυχίες ανάλογες αυτών της ναζιστικής Γερμανίας. Ταυτόχρονα ο Μουσολίνι επιθυμούσε να ισχυροποιήσει τα συμφέροντα της Ιταλίας στα Βαλκάνια, που ένοιωθε ότι απειλούνταν από τη γερμανική πολιτική από την στιμή που η Ρουμανία είχε δεχθεί την γερμανική προστασία για τα πετρελαϊκά της κοιτάσματα.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 28ης Οκτωβρίου του 1940, ο Ιταλός Πρέσβης στην Αθήνα, Εμανουέλε Γκράτσι επέδωσε ιδιόχειρα στον Έλληνα Πρωθυπουργό Ιωάννη Μεταξά, στην οικία του δεύτερου, στην Κηφισιά, τελεσίγραφο, με το οποίο απαιτούσε την ελεύθερη διέλευση του Ιταλικού στρατού από την Ελληνοαλβανική μεθόριο, προκειμένου στη συνέχεια να καταλάβει κάποια στρατηγικά σημεία του Ελληνικού Βασιλείου, (λιμένες, αεροδρόμια κλπ.), για τις ανάγκες ανεφοδιασμού και άλλων διευκολύνσεών του για τη μετέπειτα προώθησή του στην Αφρική. Μετά την άρνηση του Πρωθυπουργού (το περίφημο «όχι»), ιταλικές στρατιωτικές δυνάμεις άρχισαν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εισβολής στην Ελλάδα.
Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό, ότι ανεξάρτητα των όσων έχουν γραφεί κατά καιρούς σε διάφορα έντυπα, ο πόλεμος αυτός δεν ήταν αιφνίδιος. Η επίδοση του τελεσιγράφου αναμενόταν ήδη από ημέρα σε ημέρα, η δε ημερομηνία αυτή της επίδοσης θεωρούνταν η πλέον πιθανή δεδομένου ότι αποτελούσε εθνική επέτειο του φασισμού στην Ιταλία από το 1925. Αλλά και από ένα τεράστιο δίκτυο πληροφοριών που είχε αναπτυχθεί τότε, σε συνδυασμό με διάφορα γεγονότα όπως αναφέρονται παρακάτω, οδηγούσαν με απόλυτη ακρίβεια την επερχόμενη πολεμική σύγκρουση κατά την οποία η Ελλάδα βρέθηκε τουλάχιστον έτοιμη να την αντιμετωπίσει.
Ο Ελληνικός Στρατός αντεπιτέθηκε και ανάγκασε τον ιταλικό σε υποχώρηση και μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, σχεδόν το ένα τέταρτο του εδάφους της Αλβανίας είχε καταληφθεί από τους Έλληνες. Η αντεπίθεση των Ιταλών, το Μάρτιο του 1941, απέτυχε, με κέρδος μόνο μικρές εδαφικές εκτάσεις στην περιοχή της Χειμάρρας. Τις πρώτες μέρες του Απριλίου, με την έναρξη της γερμανικής επίθεσης, οι Ιταλοί ξεκίνησαν και αυτοί νέα αντεπίθεση. Από τις 12 Απριλίου, ο Ελληνικός Στρατός άρχισε να υποχωρεί από την Αλβανία, για να μην περικυκλωθεί από τους προελαύνοντες Γερμανούς. Ακολούθησε η συνθηκολόγηση με τους Γερμανούς, στις 20 Απριλίου και με τους Ιταλούς, τρεις μέρες αργότερα, οι οποίες περαίωσαν τυπικά τον ελληνοϊταλικόγερμανικό πόλεμο.
Η απόκρουση της ιταλικής εισβολής αποτέλεσε τη πρώτη νίκη των Συμμάχων κατά των δυνάμεων του Άξονα στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και ανύψωσε το ηθικό των λαών στη σκλαβωμένη Ευρώπη. Πολλοί ιστορικοί υποστηρίζουν ότι η νίκη των Ελλήνων επηρέασε την έκβαση ολόκληρου του πολέμου, καθώς υποχρέωσε τους Γερμανούς να αναβάλουν την επίθεση κατά της Σοβιετικής Ένωσης, προκειμένου να βοηθήσουν τους συμμάχους τους Ιταλούς που έχαναν τον πόλεμο με την Ελλάδα. Η καθυστερημένη επίθεση τον Ιούνιο του 1941, ενέπλεξε τις γερμανικές δυνάμεις στις σκληρές συνθήκες του ρωσικού χειμώνα, με αποτέλεσμα την ήττα τους στη διάρκεια της Μάχης της Μόσχας.
Μετά τήν συνθηκολόγηση μέ τήν Γερμανία παραδίδονται τά οχυρά Παλιουριώνες καί Ρούπελ. Οί Γερμανοί εκφράζουν τόν θαυμασμό τους στούς Ελληνες στρατιώτες, δηλώνουν ότι αποτελεί τιμή καί υπερηφάνεια τό ότι είχαν σάν αντίπαλο έναν τέτοιο στρατό καί ζητούν από τόν Ελληνα διοικητή νά επιθεωρήσει τόν Γερμανικό στρατό ώς ένδειξη τιμής καί αναγνωρίσεως! Η Γερμανική Σημαία υψώνεται μόνο μετά τήν πλήρη αποχώρηση τού Ελληνικού Στρατού.
Ένας Γερμανός αξιωματικός τής αεροπορίας εδήλωσε στόν διοικητή τής ομάδος μεραρχιών Ανατολικής Μακεδονίας αντιστράτηγον Δέδε ότι ό Ελληνικός Στρατός ήταν ό πρώτος στρατός στόν οποίον τά στούκας δέν προκάλεσαν πανικό.
Επιμέλεια :Τσαγκουρίδου Μαρία