«Θέλω να γίνει ένας χρήσιμος διάλογος με τα παιδιά»
Δημήτρης Χαρίτος, κριτικός σχολιαστής του ελληνικού
διαγωνιστικού τμήματος
Ένας από τους πιο πιστούς φίλους του Φεστιβάλ της Δράμας, ένας
από τους πιο ανήσυχους «αγαπητικούς» της, ο κριτικός
κινηματογράφου και ποιητής Δημήτρης Χαρίτος είναι ο κριτικός
σχολιαστής (grand temoin) του φετινού ελληνικού διαγωνιστικού
τμήματος.
Γράφει κριτική και θεωρητικά κείμενα για τον κινηματογράφο και
τις εικαστικές τέχνες από τις αρχές της δεκαετίας του '60,
παράλληλα όμως, όλα αυτά τα χρόνια, με την ενασχόλησή του με
την ποίηση. Στη λογοτεχνία εμφανίστηκε ήδη από το 1955 με την
ποιητική συλλογή "Ιστορία του Απρίλη" (ιδ. έκδοση) ενώ
ακολούθησαν οι ποιητικές συλλογές "Περιπέτειες με τον ήλιο, τη
θάλασσα και τον έρωτα" το 1961, "Μανδραγόρες" εκδ. Φιλιππότη
το 1980, η συλλογή "Μυθεύματα κι αυτοβιόγραφα" εκδ.
Γαβριηλίδης το 2009 και πρόσφατα η ποιητική συλλογή «Οι
άφαντοι», που παρουσιάστηκε την Τετάρτη στο πλαίσιο της
παράλληλης εκδήλωσης του Φεστιβάλ Αίθρια Λογοτεχνικά
Μεσημέρια στη Δράμα.
«[...]Γι’ αυτό και θα αντιδικώ με τη λήθη ανυποχώρητα
Αναζητώντας επίμονα σημάδια των αφάντων
Αλλιώς δε θα ‘βγαζε αναστεναγμό η υπομονή », Οι άφαντοι,
εκδόσεις Κίχλη, σελ.20
«Ξεκίνησα αγαπώντας τη Σαντορίνη. Μετά μαθαίνω για τη μεγάλη
της εκείνη συμφορά γύρω στο 1600πΧ, που θεωρείται η δεύτερη
μεγαλύτερη σεισμική καταστροφή στην ιστορία της ανθρωπότητας,
και μου στάθηκε ως αφορμή να αναρωτηθώ που χάθηκαν οι
άνθρωποι, τι γίνανε, είναι άγνωστο που πήγανε τότε για να
σωθούν από την καταστροφή. Και κυρίως θέλοντας να μελετήσω
τη σημερινή καταστροφή αυτού του τόπου, αναζωπυρώνω το
ιστορικό της συμφοράς εκείνης. Στις δύσκολες τούτες μέρες, με
κυνηγάνε δαίμονες… Που έχουμε πάει οι Έλληνες, που χάθηκε η
γλώσσα μας; …».
- ‘Άφαντος’ είναι αυτός που δε φαίνεται, αυτός που χάθηκε ή
αυτός που δε φάνηκε ακόμη, όμως υπάρχει;
Το βιβλίο περιέχει όλες αυτές τις εκδοχές. Καταρχήν, στις
ανασκαφές που έκανε ο Σπύρος Μαρινάτος και συνεχίζει ο
Χρήστος Ντούμας στον προϊστορικό οικισμό στο Ακρωτήρι της
Σαντορίνης δεν έχει βρεθεί ίχνος ανθρώπου. Άφαντοι όλοι! Κι
ενώ υπήρξαν, δεν ξέρουμε τίποτα για αυτούς. Ύστερα
αναρωτιέμαι, μήπως είμαστε εμείς σήμερα περισσότερο άφαντοι
από εκείνους; Σε σχέση με την ιστορική μας σύνδεση με το χτες.
Είμαστε λίγοι αυτοί που έχουμε ιστορική συνείδηση και έρωτα για
τον τόπο μας. Η ζωή μας, ο τόπος αλλάζουν συνέχεια και οι
περισσότεροι από μας υπάρχουμε σαν νεκροί… Βέβαια υπάρχουν
σημεία αισιοδοξίας. Και τα αναφέρω. Προσπαθώ να βρω
συνέχειες…
-Στην παρουσίαση του βιβλίου σας στη Δράμα είπατε ότι
αναζητήσατε τη δική σας καταστροφή. Τι εννοείτε;
Ο τόπος μας ουδέποτε έχει συνέλθει από τις μεγάλες του
τραγωδίες. Η Σαντορίνη βέβαια, δεν ήταν ιστορική τραγωδία,
ήταν ένα φυσικό φαινόμενο. Εγώ το εκμεταλλεύτηκα, ως
φαινόμενο, γιατί η Σαντορίνη υπάρχει ακόμα και σήμερα είναι ο υπ’
αριθμόν ένα τόπος που παραβιάζεται και καταστρέφεται από αυτό
που λέγεται καινούργια Ελλάδα.
-Τι είναι για σας αυτή η ποιητική συλλογή;
Ένας βαθύς καημός για τον τόπο μου. Η καταστροφή της
Σαντορίνης στο βιβλίο σηματοδοτεί τις καταστροφές που
συνέχεια συμβαίνουν σ΄ αυτό το τόπο.
-Είστε ένας από τους αγαπητικούς της Δράμας, όπως λέτε ο ίδιος,
και ζείτε το Φεστιβάλ από την πρώτη του ώρα. Πάντα ως κριτικός
κινηματογράφου, πολλές φορές ως μέλος κριτικών και
προκριματικών επιτροπών ενώ, για τρίτη φορά, φέτος, έχετε το
ρόλο του κριτικού σχολιαστή (grand temoin) του ελληνικού
διαγωνιστικού τμήματος…
Αυτός ο ρόλος είναι από τους σημαντικότερους. Καταρχήν, αυτό
που θέλω να κάνω με τα νέα παιδιά είναι μια σύνδεση
ενθαρρυντική για το περιβόητο χάσμα των γενεών. Θα δουν έναν
άνθρωπο υπέργηρο αλλά έχω το κουράγιο να σταθώ απέναντι τους
διότι, έχοντας μια συνέχεια τεσσάρων και άνω δεκαετιών που
παρακολουθώ την παραγωγή της μικρού μήκους ταινίας και
θητεύω στον κινηματογράφο, έρχομαι να ακουμπήσω στη κουβέντα
μας όλα τα εφόδια που έχω αποκτήσει προκειμένου να δούμε
μαζί, το αμάλγαμα αυτό των φετινών 38 ταινιών τι έχει μέσα. Δεν
πρόκειται να αναφερθώ σε ταινίες και δημιουργούς ονομαστικά,
αυτό είναι δουλειά της κριτικής επιτροπής το βράδυ των
βραβείων. Δουλειά μου φέτος είναι να βρω συνιστώσες που να
αποδεικνύουνε καλλιτεχνικά και κοινωνικά αν τούτα τα παιδιά
προσφέρουν και κάτι άλλο εκτός από τη φιλοδοξία τους να μπούνε
στο χώρο του σινεμά. Και να βρω γενικές συνιστώσες, αν τέτοιες
υπάρχουνε. Έτσι τον βλέπω αυτό το ρόλο του grand temoin πια.
Δεν θέλω μια αντιδικία με τα παιδιά. Θέλω, όπως και την
προηγούμενη φορά, να περάσει ο λόγος στα παιδιά. Και θέλω να
γίνει ένας χρήσιμος διάλογος.
-Τι περιμένετε από τους νέους κινηματογραφιστές σήμερα;
Να αποφανθούν για την κοινωνική αλλαγή που γίνεται σε τούτο
τον τόπο. Θέλω να «τσιμπήσω» χαρακτηριστικά που το
μαρτυρούν αυτό στις φετινές παραγωγές. Και όπως είπε ο
Αντώνης Παπαδόπουλος στην τελετή έναρξης, επειδή η μικρού
μήκους ταινία έχει το πλεονέκτημα να γίνεται σε σύντομο χρόνο, κι
αν είναι βέβαια προνομιούχο πλάσμα ο δημιουργός, μπορεί να
πετύχει να ναι κι επίκαιρη, σε αντίθεση με την ταινία μεγάλου
μήκους . Τρεις γενιές εδώ παλεύουμε οι ταινίες να ‘χουν θέμα,
τώρα τα θέματα τα προσφέρει πλούσια η κοινωνία πρέπει να
μάθουμε πως να τα χειριστούμε.
-Ποιοι είναι οι προσωπικοί σας δαίμονες ;
Νομίζω πως η ηλικία μου πια μου λέει ότι πρέπει να τελειώνω μ΄
αυτούς. Είμαι δαίμονας του εαυτού μου.
-Παρόλα αυτά όμως η αέναη επαγγελματική σας δραστηριότητα
άλλα λέει…
Δεν θέλω να φύγω από τον κόσμο τούτο άνεργος. Θέλω να ‘χω να
κάνω κάτι χρήσιμο, δημιουργικό μέχρι το τέλος. Αναζητώντας το
χαμένο καιρό κι αν μπορέσω να κάνω μπαλώματα στα μεγάλα κενά.
(Συνέντευξη στη Μαρίνα Αγγελάκη)